Sharp: Huyền thoại công nghệ một thời chật vật tìm lại hào quang sau khi về tay Foxconn

Bán mình cho Foxconn là một bước đi thông minh của Sharp khi trong năm 2018, lần đầu tiên sau nhiều năm, công ty có lãi dương nhờ vào việc quyết liệt tái cơ cấu các mảng sản xuất của Foxconn.

Từ lâu, các công ty công nghệ tại Nhật Bản đã là biểu tượng của đất nước này với chất lượng sản phẩm của họ được cả thế giới đánh giá cao. Sharp là một trong những cái tên nổi bật khi sở hữu nhiều phát minh làm thay đổi ngành công nghệ thế giới lúc bấy giờ. Họ thậm chí còn được biết đến nhiều hơn với tư cách là nhà tài trợ của câu lạc bộ bóng đá hàng đầu nước Anh - Manchester United trong những năm 1990.

Tuy nhiên, cho đến ngày nay, Sharp đang ngày càng lụi tàn với tư cách là một trong những người dẫn đầu ngành công nghệ, cũng như gặp vô vàn khó khăn về tài chính. Vậy đâu là lý do đã đưa họ đến tình trạng như ngày nay?

Điểm khởi đầu và những năm thành công

Cái tên Sharp đã không xuất hiện ngay từ đầu, khi người sáng lập tập đoàn này - ông Tokuji Hayakawa thành lập xưởng kim loại ở Tokyo vào năm 1912. Ba năm sau, ông Tokuji phát minh ra bút chì cơ Ever-Sharp, sau đó được lấy làm tên chính thức của Tập đoàn mà ông là chủ tịch.

Chiếc radio đầu tiên được Sharp sản xuất. (Ảnh: Sharp)

Tuy nhiên, trận động đất Kanto năm 1923 đã làm tê liệt ngành kinh doanh bút chì, khiến công ty - lúc đó được gọi là Hayakawa - chuyển đổi hoạt động kinh doanh sang các sản phẩm công nghệ. Những sản phẩm đầu tiên mà nhà sản xuất làm ra là thế hệ radio đầu tiên ở Nhật Bản bắt đầu được bán rộng rãi vào hai năm sau trận động đất.

Chỉ vài năm sau khi sản xuất hàng loạt và thương mại hóa các sản phẩm radio trên khắp Nhật Bản, Sharp đang nghiên cứu một loại thiết bị giải trí tương đối mới vào thời điểm đó là tivi. Nhờ công nghệ vi sóng có được từ nghiên cứu trong và sau Thế chiến thứ hai, Sharp đã có thể chế tạo nguyên mẫu TV đầu tiên của Nhật Bản vào năm 1951. Năm 1952, công ty giới thiệu sản phẩm mới này. với công chúng Nhật Bản và một năm sau đó trở thành doanh nghiệp đầu tiên sản xuất hàng loạt chúng tại đất nước Mặt trời mọc.

Chiếc TV đầu tiên của Sharp, TV3-14T, có giá 175.000 yên (khoảng 1663 USD theo tỷ giá hối đoái ngày nay), gấp 32 lần mức lương của một sinh viên mới ra trường vào thời điểm đó. Tuy nhiên, với mục tiêu đưa tivi đến từng hộ gia đình tại Nhật Bản, Sharp không ngừng cải tiến để giảm giá thành sản phẩm này; tuy nhiên giá TV của hãng vẫn tương đối cao so với mặt bằng chung.

Chiếc TV đầu tiên của Sharp - TV3 - 14T (Ảnh: WSJ)

Tiếp nối thành công của sản phẩm TV, công ty tiếp tục phát triển các sản phẩm khác như máy tính cầm tay, lò vi sóng… Năm 1970, công ty chính thức đổi tên thành Sharp và sử dụng tên này cho đến ngày nay.

Thành công nối tiếp thành công, Sharp tiếp tục tham gia sản xuất màn hình, điện thoại và pin mặt trời, đồng thời đẩy mạnh sản xuất TV. Năm 1986, Sharp khai trương bộ phận sản xuất màn hình tinh thể lỏng và đầu tư mạnh vào mảng này. Công ty đã mở hai nhà máy sản xuất LCD, Kameyama vào năm 2004 và Sakai vào năm 2009. Nhà máy Sakai vẫn là nhà máy sản xuất màn hình LCD thế hệ thứ 10 duy nhất và phù hợp nhất trên toàn thế giới. Xuất khẩu các tấm 60 inch hoặc lớn hơn. Không chỉ vậy, Sharp còn là nhà sản xuất điện thoại lớn nhất Nhật Bản từ năm 2005 đến 2010 và là nhà sản xuất pin mặt trời lớn nhất thế giới cho đến năm 2006.

Trong thời kỳ đỉnh cao vào năm 2008, Sharp đạt doanh thu 34,5 tỷ USD với khoảng 50.000 nhân viên làm việc cho công ty; Sản phẩm của Doanh nghiệp đã có mặt tại 164 quốc gia trên thế giới. Sharp cũng là nhà tài trợ của câu lạc bộ Manchester United từ năm 1993 đến năm 2000, kỷ nguyên mà MU liên tiếp vô địch quốc nội cũng như đạt được những chiếc cúp C1 đầy kịch tính. Doanh thu của công ty không ngừng tăng lên trong giai đoạn này, đánh dấu một giai đoạn hợp tác thành công.

MU và Sharp có sự hợp tác thành công trong vòng 17 năm (Ảnh: Manchester United)

Suy yếu

Mặc dù thành công như vậy, nhưng cũng như nhiều công ty Nhật Bản khác, thay vì cải tiến mẫu mã, giảm giá thành sản phẩm, Sharp vẫn duy trì thiết kế và duy trì chất lượng sản phẩm cao, trái ngược với xu hướng của các đối thủ Trung Quốc và Hàn Quốc. Các công ty đối thủ này tạo ra những sản phẩm có kiểu dáng bắt mắt và giá cả phải chăng hơn nhiều dù chất lượng không cao bằng Sharp.

Sự suy giảm của Sharp bắt đầu từ năm 2008, khi cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu tác động đến nhu cầu màn hình LCD. Cùng với đó, đồng yên Nhật mạnh lên đáng kể so với các đồng tiền khác, đặc biệt là đồng won của Hàn Quốc, khiến việc xuất khẩu hàng điện tử của công ty càng khó khăn hơn. Bên cạnh đó, sự bùng nổ của Internet và các dịch vụ streaming và truyền hình online càng làm giảm nhu cầu về các sản phẩm TV vốn được Sharp đầu tư mạnh thông qua hai nhà máy sản xuất màn hình.

Tại Nhật Bản, việc chuyển đổi sang truyền hình Internet đã cực kỳ phổ biến từ năm 2011. Mặc dù chính phủ Nhật Bản đã hỗ trợ các doanh nghiệp như Sharp thông qua việc kích cầu bằng cách phát hành phiếu giảm giá, hạ giá TV LCD, kể từ năm 2011, năm Sharp đạt kỷ lục 36,8 tỷ USD doanh thu, khó khăn đã bủa vây doanh nghiệp này.

Sau nhiều năm thua lỗ lớn trong hoạt động kinh doanh TV ở nước ngoài, Sharp đã bán nhà máy ở Mexico vào tháng 7 năm 2015 cho nhà sản xuất điện tử Trung Quốc Hisense với giá 23,7 triệu USD. Thỏa thuận bao gồm quyền sử dụng thương hiệu Sharp và tất cả các tài nguyên kênh bán hàng của nó ở Bắc và Nam Mỹ, ngoại trừ Brazil. Điều này có nghĩa là Sharp đã rút khỏi thị trường TV ở châu Mỹ, nơi mà họ là nhà sản xuất TV LCD hàng đầu chỉ một thập kỷ trước. Thị phần của công ty được duy trì ở mức hơn 4% tại Bắc Mỹ, một con số tương đối đáng thất vọng đối với Sharp. Mặc dù vậy, họ vẫn là nhà sản xuất mặt hàng này lớn nhất ở Nhật Bản.

2012 - 100 năm kể từ khi Sharp được thành lập, công ty ghi nhận khoản lỗ tồi tệ nhất trong lịch sử là 376 tỷ yên (4,7 tỷ USD) vào tháng 4 năm 2020. Công suất các cơ sở sản xuất của Sharp phải giảm bớt, đặc biệt là nhà máy ở Sakai. Cũng trong năm 2012, Foxconn - một công ty gia công có tiếng ở Đài Loan đã mua 10% cổ phần của Sharp với giá 805 triệu USD đồng thời sở hữu 50% nhà máy ở Sakai. Tuy nhiên, kết quả kinh doanh của Sharp ngày càng sa sút. Năm 2016, doanh thu chỉ đạt 20 tỷ USD, tức bằng khoảng một nửa năm 2011. Công ty đã phải đưa ra hàng loạt quyết định cắt giảm nhân sự, giảm sản xuất để có thể cân đối tài chính, nhưng vẫn chưa thực sự hiệu quả.

Do doanh số liên tục sụt giảm do cạnh tranh gay gắt về giá từ các đối thủ Hàn Quốc và Trung Quốc, Sharp buộc phải đưa ra quyết định bán mình cho Foxconn. Vào tháng 8 năm 2016, FoxConn đã mua lại 66% cổ phần của Sharp với giá 388,8 tỷ Yên (3,81 tỷ USD) để đa dạng hóa danh mục kinh doanh của mình sang mảng điện thoại di động.

Sharp vẫn đang cung cấp tấm nền màn hình cho các nhà sản xuất điện thoại thông minh lớn bao gồm Apple - đối tác truyền thống lớn nhất của Foxconn. Bán mình cho Foxconn là một bước đi thông minh của Sharp khi trong năm 2018, lần đầu tiên sau nhiều năm, công ty có lãi dương nhờ vào việc quyết liệt tái cơ cấu các mảng sản xuất của Foxconn.

Foxconn mua lại phần lớn Sharp để mở rộng mảng kinh doanh của mình (Ảnh: Financial Times)

Khó khăn đến bây giờ

Từ năm 2017 đến hết năm 2019, doanh thu của Sharp được duy trì ở mức 20 tỷ USD, nhưng lợi nhuận sau thuế đã được cải thiện khá tốt. Vào năm 2020, bất chấp ảnh hưởng của Covid-19, tuy nhiên Sharp dự kiến ​​Lợi nhuận ròng cho năm kinh doanh hiện tại (tính đến tháng 3 năm sau) sẽ tăng 2,4 lần lên 50 tỷ yên (473 triệu USD) do chuỗi cung ứng của họ - vốn bị gián đoạn do lệnh cách ly - trở lại bình thường. Công ty dự báo doanh số bán hàng sẽ tăng 3,5% lên 2,35 nghìn tỷ Yên (khoảng 22 tỷ USD) và lợi nhuận hoạt động tăng 55,4% lên 82 tỷ Yên (779 triệu USD), với việc các nền kinh tế lớn dần mở cửa sau khi bị ảnh hưởng do sự lây lan của virus.

Ngoài ra, trong nỗ lực cạnh tranh với các hãng máy tính cá nhân khác trên thế giới, Sharp đã mua lại số cổ phần còn lại của Dynabook - nhà sản xuất máy tính xách tay của Toshiba vào tháng 8 năm 2020, biến Dynabook trở thành công ty con thuộc sở hữu hoàn toàn của Sharp. Sharp hy vọng sẽ đưa thương hiệu máy tính xách tay trở lại thời kỳ hoàng kim, sau nhiều năm bị thống trị bởi các thương hiệu Trung Quốc.

Sharp mua dynabook để phát triển mảng PC. (Ảnh: Nikkei)

Như vậy, từ một nhà sản xuất TV hàng đầu thế giới, do tư duy bảo thủ của lãnh đạo và sự trỗi dậy nhanh chóng của các đối thủ Hàn Quốc và Trung Quốc, Sharp giờ chỉ còn là một công ty con của Tập đoàn Foxconn. Mặc dù vẫn giữ lại một số mảng kinh doanh cốt lõi, nhưng Sharp ngày nay không còn là một ông lớn và là biểu tượng của Nhật Bản như ngày xưa. Mặc dù vẫn đang tiến hành cải cách liên tục theo những cải cách quyết liệt của Foxconn, nhưng sẽ còn rất lâu nữa Sharp mới lấy lại được vị thế của mình trong quá khứ.

Theo Nhịp sống kinh tế