Hàng tỉ USD đổ vào hạ tầng phía nam: Giao thông vẫn khát vốn

Hạ tầng giao thông yếu kém đang là điểm nghẽn lớn kìm hãm sự phát triển của vùng kinh tế trọng điểm phía Nam.

Toàn bộ quy hoạch đường bộ, đường thủy, đường sắt, đường hàng không đã được vạch ra chi tiết nhưng tiến độ triển khai rất chậm mà nguyên nhân lớn nhất là thiếu vốn.

Chỉ cân đối 1/5 vốn đầu tư

Theo số liệu của Bộ GTVT, tổng nhu cầu vốn đầu tư kết cấu hạ tầng giao thông của Việt Nam giai đoạn 2016 - 2020 là gần 1 triệu tỷ đồng nhưng mới đáp ứng được gần 210.000 tỷ đồng. Riêng TP.HCM - địa phương được coi là trung tâm kết nối, trung tâm kinh tế của cả vùng - nhu cầu vốn cho phát triển hạ tầng giao thông trong giai đoạn này khoảng 500.000 tỷ đồng nhưng cũng chỉ cân đối. là hơn 1/5, tương đương 122.000 tỷ đồng.

Trong tổng nhu cầu vốn nêu trên, dự kiến ​​vốn huy động xã hội hóa chỉ chiếm khoảng 10 - 22%, còn lại là vốn vay ODA và vốn nhà nước. Dù khó khăn, nhưng muốn phát triển, nhà nước buộc phải ưu tiên nguồn vốn ngân sách để đầu tư hạ tầng giao thông vùng ĐBSCL.

Dự án cao tốc Bến Lức - Long Thành đang chậm tiến độ, chủ yếu do thiếu vốn. Ảnh: Ngọc Dương

Ông Lê Đỗ Mười, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược và Phát triển GTVT (Bộ GTVT), thông tin chi tiết: Giai đoạn 2021 - 2030, dự kiến ​​khu vực Tây Nam Bộ có khoảng 64 dự án giao thông được triển khai và có khoảng 38 dự án tại khu vực Đông Nam Bộ. Tổng mức đầu tư cần thiết cho vùng Tây Nam Bộ từ nay đến năm 2030 khoảng 162.000 tỷ đồng; vùng Đông Nam Bộ khoảng 361.000 tỷ đồng, chưa bao gồm Cảng hàng không quốc tế Long Thành. Riêng giai đoạn 2021-2025, Tây Nam Bộ cần khoảng 108.000 tỷ đồng và Đông Nam Bộ khoảng 175.000 tỷ đồng. “Đây chỉ là nhu cầu vốn dự kiến ​​được tính toán dựa trên nguồn lực và khả năng thu hút vốn. Để đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội của khu vực phía Nam, số lượng cần lớn hơn nhiều so với dự báo này ”, ông Mười nói.

Thực tế cho thấy, ngay cả các nước đang phát triển, ngân sách nhà nước chỉ đáp ứng được 1/3 nhu cầu đầu tư cho cơ sở hạ tầng, 2/3 còn lại phải huy động từ các nguồn khác mà cách duy nhất là thu hút vốn tư nhân trong nước và vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài. Tuy nhiên, ông Lê Đỗ Mười cho rằng vùng ĐBSCL khó xã hội hóa các dự án giao thông. Thứ nhất, theo chủ trương của Chính phủ, tất cả các tuyến đường không phải là đường độc đạo, có đường song hành, có thể làm dự án BOT. Tuy nhiên, hiện nay, hầu hết các tuyến đường ở ĐBSCL đều độc đạo vì địa hình không cho phép xây dựng các đường song song. Ngoài ra, suất đầu tư các dự án quốc lộ rất lớn, không khả thi về khối lượng, dẫn đến khó thu hút vốn tư nhân. Vì vậy, chỉ một số dự án đầu tư đường cao tốc, dự án khả thi, đáp ứng đủ điều kiện mới được xã hội hóa. Phần còn lại của hệ thống đường bộ và trên các tuyến quốc lộ hầu hết do ngân sách nhà nước đầu tư.

Đột phá kinh tế

Tiến sĩ Huỳnh Thế Du, giảng viên Đại học Fulbright Việt Nam, cho biết: Cách đây khoảng 10 - 15 năm, các dự án xã hội hóa ở miền Bắc như Hà Nội được cho là không hiệu quả, trong khi nhu cầu xã hội hóa ở miền Nam và TP. . Do đó, TP HCM có xu hướng tìm cách xã hội hóa các dự án hạ tầng giao thông, còn các nơi khác chủ yếu sử dụng ngân sách. Kết quả là sau gần 2 thập kỷ, cơ sở hạ tầng phía Bắc tốt hơn rất nhiều so với phía Nam. Lý do, thay vì có vốn thì chỉ cần xây dựng, còn xã hội hóa thì phải huy động vốn, bàn cơ chế hợp tác, làm hết việc xây dựng, chưa kể liên quan đến nhiều bên, khó giải quyết. quyết định, dẫn đến sự chậm trễ, tăng gấp đôi hoặc gấp ba thời gian của nhóm. “Cần có sự đánh giá minh bạch và đúng đắn hơn về vai trò đóng góp cho kinh tế của TP.HCM nói riêng cũng như các tỉnh phía Nam nói chung để ưu tiên vốn đầu tư cho cơ sở hạ tầng”, ông Du đề xuất. .

Về lợi nhuận kinh tế, theo nghiên cứu VITRANSS 2 do JICA (Nhật Bản) và Bộ Giao thông Vận tải thực hiện trước đây cho thấy, nhiều tuyến cao tốc phía Bắc được coi là có mức sinh lợi kinh tế thấp nhất trong hệ thống. các tuyến quốc lộ như Thái Nguyên - Chợ Mới (5,8%), Hòa Lạc - Hòa Bình (7,3%). Trong khi đó, nhiều tuyến cao tốc phía Nam dù được coi là có tỷ suất sinh lời kinh tế cao nhất cả nước như Biên Hòa - Vũng Tàu (24,4%), TP.HCM - Mộc Bài (16,4%), Long Thành - Nhơn Trạch - Bến Luc (15,9%), Đường vành đai 3 TP.HCM (13,7%) vẫn chưa được triển khai.

Theo TS Dương Như Hùng, khu vực phía Nam là trọng điểm kinh tế của cả nước. Trong những năm qua, nếu cả nước thu hút được 345 tỷ USD vốn đầu tư nước ngoài (FDI) thì Đông Nam Bộ đã chiếm một nửa. Trong 4 tỉnh, thành dẫn đầu cả nước về thu hút vốn FDI, có 3 thành phố của vùng là TP.HCM, Bình Dương và Đồng Nai. Chỉ cần tăng 10% chất lượng hạ tầng vùng kinh tế trọng điểm phía Nam thì thu hút đầu tư sẽ tăng lên 24%, mức sống của người dân tăng lên. Do đó, việc đổ tiền vào cải thiện cơ sở hạ tầng và cải thiện giao thông ở khu Nam sẽ tạo ra tác động lan tỏa lớn hơn nhiều so với các khu vực khác.

Hà Mai (Thanh Niên)